Nhiêu khê giấy phép: Thủy điện “chết khô”

(Vef.vn – 30/07/2012) - Mới đây, khi gặp lại một ông chủ khá nổi tiếng trong đầu tư thủy điện nhỏ, khác với vẻ hào hứng mọi khi, lần này mặt ông chủ thủy điện ỉu xìu như “bánh đa gặp mưa”, trông rất thảm.

Khi được hỏi về nguyên nhân nào thì ông Đặng Văn Hồng, chủ đầu tư một dự án thủy điện nhỏ cho biết, ông đang nẫu ruột vì vướng vào mấy cái giấy phép khiến cho nhà máy của ông xây dựng rồi mà đang bị treo, không thể phát điện, đẻ ra tiền tiền ông mong đợi.

Đã khởi công xây dựng cách đây mấy năm, được địa phương ủng hộ, đầu tư nguồn lực lớn, những tưởng nhà máy ông đã xây xong, chạy thử, vận hành trơn tru. Đang mùa mưa, nước đầy ắp, máy điện chạy thì dòng tiền cứ “tuôn chảy như nước Sông Đà”, cứ thế gặt hái, sao lại có chuyện chỉ một cái giấy phép mà “treo” cả nhà máy đã đầu tư mấy trăm tỷ được.

Ông Hồng than thở, không đơn giản như mọi người nghĩ đâu, để có đồng tiền phức tạp lắm ông ơi!. Dù thủy điện vừa và nhỏ thuộc dạng năng lượng tái tạo được, khuyến khích đầu tư nhưng vẫn còn chuyện phiền phức.

Ông Hồng trần tình, hiện nay các dự án thủy điện vừa và nhỏ (đến 30MW) sau khi hoàn thành đều phải được Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét cấp phép khai thác sử dụng nước mặt.

Cụ thể, quy hoạch về thuỷ điện thì do Chính phủ phê duyệt. Theo đó cả nước có 1.097 dự án thủy điện được triển khai với công suất 24 nghìn MW. Hiện đã có 195 dự án hoàn thành và đưa vào hoạt động, công suất 12 nghìn MW, đáp ứng 35% sản lượng điện quốc gia, tương đương 41 tỉ kWh. Quá trình lập bổ sung và phê duyệt quy hoạch nhà máy thuỷ điện do UBND tỉnh các địa phương trình Bộ công thương xin ý kiến trước khi giao chủ đầu tư. Theo quy định khi các dự án hoàn thành muốn bán được điện phải có “Giấy phép khai thác nước mặt”.

Ông Hồng cho biết, giấy phép này lại được quy định bởi Thông tư số 02/2005/TT-BTNMT V/v hướng dẫn thực hiện Nghị định số 149/2004/NĐ-CP quy định việc cấp phép thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên nước.

Theo luật, trong thời hạn ba mươi ngày làm việc, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan tiếp nhận hồ sơ có trách nhiệm thẩm định hồ sơ, kiểm tra thực tế hiện trường khi cần thiết, nếu đủ căn cứ cấp phép thì trình cấp có thẩm quyền cấp giấy phép; trường hợp không đủ điều kiện để cấp phép, cơ quan tiếp nhận hồ sơ trả lại hồ sơ cho tổ chức, cá nhân xin phép và thông báo lý do không cấp phép.

Luật là vậy, nhưng khổ nổi, mỗi lần nộp hồ sơ, mỏi mòn chờ đợi cấp phép, đến ngày thứ 29, đánh xe về Bộ Tài nguyên môi trường hồi hộp nhận giấy phép thì được thông báo là còn một vài chỗ trong hồ sơ cần phải chỉnh sửa. Cứ thế, hết lần này đến lần khác, có khi phải mất cả năm trời vẫn chưa xong.

Đầu tư cả trăm tỷ đồng, xây xong nhà máy, chạy thử, phát điện nhưng chưa thể ký hợp đồng bán điện chỉ vì cái giấy phép này khiến chủ đầu tư khóc dở, mếu dở vì những khoản lãi hàng tháng phải trả NH. Đó là chưa nói đến các chi phí thường xuyên phát sinh cho việc vận hành nhà máy.

Chia sẻ với chuyện nhiêu khê này, ông Trương Đình Lam, một doanh nhân ở Sơn La cho biết: Muốn bán được điện, theo Luật Điện lực phải có "Giấy phép hoạt động điện lực" do Cục điều tiết điện lực cấp. "Giấy phép hoạt động điện lực" lại phụ thuộc vào “Giấy phép khai thác nước mặt” do Bộ Tài Nguyên môi trường cấp. DN muốn bán được điện và thanh toán tiền phải có giấy này. Không chỉ riêng ông, các nhà đầu tư thuỷ điện thường ở các tỉnh miền núi, vùng sâu vùng xa. Mỗi lần về Hà Nội là mỗi lần mòn mỏi chờ đợi.

Ông Lam không ngần ngại tiết lộ: “chính vì sự đi lại quá tốn kém nên không ít chủ đầu tư phải phải thuê trung gian 300 triệu đồng để lấy giấy phép, giờ vẫn chưa xong”.

Theo số liệu của Bộ Công Thương, bắt đầu từ năm 2004, VN ký hợp đồng mua điện của Trung Quốc với giá 5,8 cent/kWh. Từ đầu năm 2012, giá mua điện tăng lên 6,08 cent/kWh. (tương đương khoảng 1.300 đồng/kWh).

Trong khi đó, giá mua điện từ các nhà máy thủy điện nhỏ trong nước chỉ khoảng 800 - 900 đồng/kWh, giá mua điện từ các nhà máy nhiệt điện than khoảng 1.280 - 1.300 đồng/kWh và giá mua của điện chạy dầu là 5.500 - 6.000 đồng/kWh.

Hiện, các doanh nghiệp ngành thuỷ điện đang được nhà nước áp dụng giá mua rẻ hơn giá nhập từ Trung Quốc khoảng 400 - 500 đồng/kWh. Mua điện với giá rẻ, cho vay với lãi suất cao (15%/năm), giấy phép phiền hà nhiêu khê… Doanh nghiệp không chết mới là chuyện lạ.